Mimarlar Odasından Üçkapılar’da (Hadrianus Kapısı) Başlatılan Çalışmalar Nedeniyle Vali Hulusi Şahin’e Teşekkür

Bilindiği gibi Antalya Kaleiçi, tarihi ve mimari açıdan büyük bir öneme sahip olan ve korunması gereken bir bölgedir.

antalyahyabertakip.com - Kaleiçi, Türkiye açısından erken sayılabilecek bir dönemde ülkemizin başarılı restorasyon çalışmalarından biri arasında gösterilmektedir. Restorasyon çalışmaları ve tarihi yapıların korunması, bu değerli mirasın gelecek nesillere aktarılmasını sağlamaktadır. 31 Mart seçimleri öncesinde yayınladığımız Manifestoda; Bölgenin turizm potansiyelini artırarak ekonomik kalkınmasına katkı sağlayan Kaleiçi’nin, sadece eğlence ve konaklama yanında kültürel bir bölge olarak sahip olduğu değer ile Dünya Miras Listesi’nde yer edinerek kentimizin tanıtılmasına, kent kimliğinin geliştirilmesine katkı sağlaması açısından adaylık başvurusu için çalışmalar yapılmalıdır. Paragrafı yer almaktadır. Bu konuda Sayın Valimiz Hulusi Şahin’in geçen haftalarda yaptığı açıklamalardan Kültür ve Turizm Bakanlığınca çalışma başlatıldığını memnuniyet ve takdirle karşıladığımızı belirtmek isteriz. Yine Sayın Valimiz Hulusi Şahin tarafından yapılan açıklama ve yerinde yaptığımız incelemelerden, Hadrianus Kapısında (Üçkapılar) temizleme ve restorasyon uygulama çalışmalarının başladığını memnuniyetle öğrenmiş bulunuyoruz. 2006-2007 yıllarından bu yana Kaleiçi’nde fiziki anlamda hiçbir ciddi çalışma yapılmamış olması ve bu gün böyle bir çalışmanın başlatılmış olması nedeniyle, Sayın Valimiz Hulusi Şahin’e şükranlarımızı sunuyoruz. Antalya Kaleiçi bölgesinin UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne aday olması için çeşitli adımların atılması gerekmektedir. Bu sürecin başlatılması ve başarıya ulaşması için yapılabilecek bazı önemli adımları sıralayabiliriz. Daha önce UNESCO ile ilgili yapılan başvurular bu adımların atılmaması nedeniyle başarısızlığa uğramıştır. Kaleiçi Kentsel ve III. Derece Arkeolojik sit alanı olarak koruma altında bulunan Antalya Kaleiçi planlama sürecinde, Kaleiçi Kentsel ve III. Derece Toplam sit alanı 42,5 hektardır. Bunun 34 hektarı Kaleiçi bölgesini kapsamaktadır. Yaklaşık 9 hektarlık Yat Limanı bölgesinin koruma amaçlı imar planı onaylıdır. Ve bugün yürürlüktedir. Kaleiçi’nde 1992 onaylı plana göre uygulamalar yürütülürken 2016 yılında Büyükşehir Belediyesince bu tarihten sonra biriken sorunları çözmek amacıyla koruma amaçlı imar planının revizyon çalışmaları başlatılmıştır. Büyükşehir Belediyesince 2018 yılında sonuçlandırılan plan revizyonu çalışması, ile ilgili gerekli bütün prosedür tamamlanmıştır. Ancak Büyükşehir Belediyesince, bu tarihten bu yana bu revizyon planın uygulanması ile ilgili hiçbir çalışma yapılmamıştır. 1992 onaylı Kaleiçi Koruma Amaçlı İmar Planı ve Büyükşehir Belediyesince hazırlanan revizyon plan karşılaştırıldığında özellikle aşağıdaki en önemli farklılıklar tespit edilmiştir. 1. Onaylandığı tarihten günümüze kadar geçen yaklaşık 26 yıllık süre içerisinde kanun, yönetmelik, ilke kararı vb. değişiklikler olmuştur. Plan revizyonda değişen mevzuatlar doğrultusunda düzenleme yapılmıştır. Yeni yapılaşmada, geleneksel malzeme kullanılmasını özendirici hükümler getirilmiş; özellikle emsal kaybına uğramamaları sağlanmıştır. 1992 planında alanda her bölgede ticaret imkânı varken yeni revizyonla ticari bölgelemeye gidilmiş özellikle uzun çarşı sokak ve yat limanın ilişkisinin bulunduğu bölge, hesapçı sokak ve Atatürk caddesinde ticaretin oluşmasına ve gelişmesine olanak sağlanmış, Kaleiçi’nin diğer bölgelerinde konut kullanımını özendirmeye yönelik hükümler geliştirilerek sosyal dokunun korunması amaçlanmıştır. Örneğin; eski planda 100 m2 den küçük parsellere sadece ticaret yapılabilme imkânı verilmişken, revizyon planda 60-100 m2 arası parsellere konut kullanımı imkânı getirilmiştir. Eski planda doymuş yapı statüsünde gösterilen ve boya badana gibi basit onarım dışındaki uygulamalar ile fonksiyon değişikliğine izin verilmeyen ekonomik ömrünü tamamlayacak yapı olarak gösterilen yaklaşık 130 adet yapı yeniden irdelenmiştir. Bu yapılardan yüksek katlı dokuya aykırı olan 18 adet yapıda doymuş parsel kararı devam ettirilmiştir. 18 adet yapı dışındaki diğer yapılar ise tadilat projeleri ile dokuya uygun hale getirilerek onarılabilme, bulunduğu bölgeye göre ticaret vb. kullanımlara yönelik esaslı onarıma konu edilebilen yapılar olarak gruplandırılarak plan kararları oluşturulmuştur. Özetle mevcut yapı stokunun onarılarak kullanılabilmesine olanak sağlanmıştır. Bu 18 yapı hakkında ya kamulaştırma ya da ilgililerin müracaatı halinde dokuya uygun hale getirilerek kat eksiltilmesi talepleri değerlendirilebilecektir. Kaleiçi genelinde büyük eksiklik olarak görülen halkın Kaleiçi’ne ilgisini arttıracak kamusal alanların arttırılması hedeflenmiştir. Bu bağlamda plan revizyonunda eski İnci Sineması, Yenikapı Hamamı kültür merkezi alanı olarak tanımlanarak; Büyükşehir Belediyesince yapımı sürdürülen Karaalioğlu Parkı Kent Müzesi Alanı (kaprisler bir tarafa bırakılarak bir an önce hayata geçirilmelidir) ile Kaleiçi arasında bir kültür aksı oluşturulmuş, eski sinemanın çok amaçlı kullanımına yönelik düzenlemesi ön görülmüştür. Jandarma lojmanlarının olduğu alandaki binaların kaldırılarak kent meydanına dönüştürülmesi, hamamın ise müze ve benzeri amaçla kullanılabilmesi için plan hükmü oluşturulmuştur. Ayrıca alanın aynı zamanda III. Derece arkeolojik sit alanı olması nedeniyle yapılan sondajlar sonucu ortaya çıkarılan zemin altındaki arkeolojik değerlerin planlara işlenmesi, oluşturulacak Kaleiçi gezi güzergahı senaryolarında bu kalıntıların ve eski Atatürk Ortaokuluna getirilen arkeolojik araştırma ve sergileme plan kararı ile alanın sadece kentsel değil yaklaşık 2400 senelik tarihinin de vurgulanmasına yönelik farkındalık oluşturulması hedeflenmiştir. 1954’te inşa edilen Antalya'daki İnci Sineması, Antalya'nın merkezi konumunda bulunan ve şehrin kültürel hayatına önemli katkı sağlayan bir sinema salonudur. Antalya’nın kültürel hafızasında önemli bir yer tutan bu sinemanın yenilenip canlandırılarak çeşitli film türlerinin gösterimi yapılması ve kültürel etkinliklerin düzenlenmesi için kente kazandırılması gerekmektedir. Yine Büyükşehir Belediyesince Yenikapı Hamamı acilen kamulaştırılarak revizyon planda oluşturulan plan hükmü doğrultusunda Hamam Müze olarak düzenlenmesi sağlanmalıdır. 2018 yılında Belediye yönetimince yapılan resmi olmayan görüşmelerde Kültür Turizm Bakanlığı’nca yapılmak istenilen İnci Sineması’nın kamulaştırılması varislerden birisi için çıkan sorun nedeniyle durdurulmuştur. Jandarma Komtanlığı için 6 dairelik lojman yapılması karşılığında Kaleiçi’ndeki yapıların kaldırılabileceği; Milli Eğitim Bakanlığı’na Atatürk Ortaokulu kapasitesinde okul yapılması karşılığında sorunları çözebileceği umudu doğmuştur. Bu açıklamalar bağlamında UNESCO listesi ile ilgili çalışmalarda, revizyon plan kararlarının bir an önce uygulanmasının sağlanmasının Kültür ve Turizm Bakanlığının göz önüne alması şarttır.. DİĞER ÖNCELİKLİ KONULAR Kültürel Mirasın Tanıtımı ve Bilinirliğinin Artırılması:. Yerel ve Ulusal İş birliği: Turizm Yönetimi ve Sürdürülebilir Kalkınma: UNESCO Başvuru Süreci: Mimarlar Odası Antalya Şubesi; revizyon planın uygulanması gerektiği ve yapılan çalışmalarla ilgili memnuniyetimizi Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Kültür ve Turizm Bakanı Sayın Mehmet Nuri ERSOY’a yazılı olarak iletecektir. NOT: Planlar arasındaki daha geniş karşılaştırma ektedir. 1992 onaylı Kaleiçi Koruma Amaçlı İmar Planı ve Büyükşehir Belediyesince hazırlanan revizyon plan karşılaştırıldığında özellikle aşağıdaki farklılıklar tespit edilmiştir. 1. Onaylandığı tarihten günümüze kadar geçen yaklaşık 26 yıllık süre içerisinde kanun, yönetmelik, ilke kararı vb. değişiklikler olmuştur. Plan revizyonda değişen mevzuatlar doğrultusunda düzenleme yapılmıştır. 2. 26 yıllık süre içerisinde uygulamada ortaya çıkan sorunların çözümüne yönelik gerek koruma bölge kurulunca alınan kararlar, gerek alanda yapılan analiz çalışması sonucu ortaya çıkan hususlar gözetilerek şu kararlar oluşturulmuştur. a. Yeni yapılaşma hükümleri genel olarak aynı tutulmakla beraber müzesince yapılan sondaj sonucunda zemin altından herhangi bir eski eser kalıntısı çıkmaması durumunda bir kat bodrum kat yapılabileceği, b. Yeni yapılaşmada geleneksel malzeme kullanılmasını özendirici hükümler getirilmiştir; özellikle emsal kaybına uğramamaları sağlanmıştır. 3. 1992 planında alanda her bölgede ticaret imkânı varken yeni revizyonla ticari bölgelemeye gidilmiş özellikle uzun çarşı sokak ve yat limanın ilişkisinin bulunduğu bölge, hesapçı sokak ve Atatürk caddesinde ticaretin oluşmasına ve gelişmesine olanak sağlanmış, Kaleiçi’nin diğer bölgelerinde konut kullanımını özendirmeye yönelik hükümler geliştirilerek sosyal dokunun korunması amaçlanmıştır. Örneğin; eski planda 100 m2 den küçük parsellere sadece ticaret yapılabilme imkânı verilmişken, revizyon planda 60-100 m2 arası parsellere konut kullanımı imkânı getirilmiştir. 4. 1992 planında alanda bulunan 1060 parselin anıtsal yapılarla birlikte yaklaşık %50 si korunması gerekli kültür varlığı olarak tescillidir. 2863 sayılı kanun ve ilke kararları gereği tescilli yapılarla ilgili tadilat ve tamirat uygulamaları dışında tüm esaslı onarım, fonksiyon değişikliği ile ilgili projelerin, Koruma Bölge Kurulu kararı alındıktan sonra uygulamasına devam edilecektir. • Bunun dışında eski planda doymuş yapı statüsünde gösterilen ve boya badana gibi basit onarım dışındaki uygulamalar ile fonksiyon değişikliğine izin verilmeyen ekonomik ömrünü tamamlayacak yapı olarak gösterilen yaklaşık 130 adet yapı yeniden irdelenmiştir. Bu yapılardan yüksek katlı dokuya aykırı olan 18 adet yapıda doymuş parsel kararı devam ettirilmiştir. 18 adet yapı dışındaki diğer yapılar ise dokuya uygun hale getirilerek onarılabilme, bulunduğu bölgeye göre ticaret vb. kullanımlara yönelik esaslı onarıma konu edilebilen yapılar olarak gruplandırılarak plan kararları oluşturulmuştur. Özetle mevcut yapı stokunun onarılarak kullanılabilmesine olanak sağlanmıştır. Bu 18 yapı hakkında ya kamulaştırma ya da ilgililerin müracaatı halinde dokuya uygun hale getirilerek kat eksiltilmesi talepleri değerlendirilebilecektir. 5. 1992 planındaki kamulaştırma kararları irdelenmiş; sur ve burç gibi anıtsal yapıların görünümünü olumsuz etkileyen parsellerin kamulaştırılması prensibi esas alınarak kamulaştırma kararları sağlıklı hale getirilmiştir. 6. Kaleiçi genelinde büyük eksiklik olarak görülen halkın Kaleiçi’ne ilgisini arttıracak kamusal alanların arttırılması hedeflenmiştir. Bu bağlamda plan revizyonunda eski İnci Sineması, Yenikapı Hamamı kültür merkezi alanı olarak tanımlanarak; Büyükşehir Belediyesince yapımı sürdürülen Karaalioğlu Parkı Kent Müzesi Alanı ile Kaleiçi arasında bir kültür aksı oluşturulmuş, eski sinemanın çok amaçlı kullanımına yönelik düzenlemesi ön görülmüştür. Jandarma lojmanlarının olduğu alandaki binaların kaldırılarak kent meydanına dönüştürülmesi, hamamın ise müze ve benzeri amaçla kullanılabilmesi için plan hükmü oluşturulmuştur. Ayrıca alanın aynı zamanda III.Derece arkeolojik sit alanı olması nedeniyle yapılan sondajlar sonucu ortaya çıkarılan zemin altındaki arkeolojik değerlerin planlara işlenmesi, oluşturulacak Kaleiçi gezi güzergahı senaryolarında bu kalıntıların ve eski Atatürk Ortaokuluna getirilen arkeolojik araştırma ve sergileme plan kararı ile alanın sadece kentsel değil yaklaşık 2400 senelik tarihinin de vurgulanmasına yönelik farkındalık oluşturulması hedeflenmiştir. 7. Ayrıca 1992 planında planlama alanı dışında tutulan sit alanı içindeki Saat Kulesi, Dönerciler Çarşısı arasındaki dükkanların yıkılmadan bir proje dahilinde sağlıklaştırılması ve sit alanına doku bağlamında uyumlu hale getirilmesi Dönerciler Çarşısının ise üzerindeki koruyucu çatı bağlamında sağlıklaştırılmasına yönelik proje çalışması yapılabilmesi için plan hükmü oluşturulmuştur. Planın kamusal uygulamaları ve kamulaştırmaları acilen yapılmalıdır. 1954’te inşa edilen Antalya'daki İnci Sineması, Antalya'nın merkezi konumunda bulunan ve şehrin kültürel hayatına önemli katkı sağlayan bir sinema salonudur. Antalya’nın kültürel hafızasında önemli bir yer tutan bu sinemanın yenilenip canlandırılarak çeşitli film türlerinin gösterimi yapılması ve kültürel etkinliklerin düzenlenmesi için kente kazandırılması gerekmektedir. Yine Büyükşehir Belediyesince Yenikapı Hamamı acilen kamulaştırılarak revizyon planda oluşturulan plan hükmü doğrultusunda Hamam Müze olarak düzenlenmesi sağlanmalıdır. Bu açıklamalar bağlamında revizyon plan kararlarının bir an önce uygulanması sağlanmalıdır. DİĞER ÖNCELİKLİ KONULAR Kültürel Mirasın Tanıtımı ve Bilinirliğinin Artırılması: Kaleiçi'nin kültürel mirası yerel halka ve uluslararası topluma tanıtılmalıdır. Yerel halk tarafından benimsenmeyen plan ve uygulamalar ne yazık ki devamlılık gösterememektedir. Bu sebeple, tarihi ve kültürel değerlerin bilinirliğini artıracak projeler ve uygulamalar, Dünya Miras Listesi adaylık sürecine destek sağlayabilir. Yerel ve Ulusal İş birliği: Kaleiçi'nin Dünya Mirası Listesi'ne adaylığı için yerel ve ulusal düzeyde kurum ve kuruluşlar ile iş birliği sağlanmalıdır. Yerel yönetimler, kültürel mirası koruma kuruluşları, akademisyenler ve sivil toplum kuruluşları arasında iş birliği ve koordinasyon sağlanmalıdır. Turizm Yönetimi ve Sürdürülebilir Kalkınma: Kaleiçi'nin turizm potansiyeli dikkate alınarak sürdürülebilir bir turizm yönetimi stratejisi belirlenmelidir. Turist akışının kontrol altında tutulması ve bölgenin sürdürülebilir kalkınması için önlemler alınmalıdır. UNESCO Başvuru Süreci: Tüm bu hazırlık çalışmalarının ardından, Kaleiçi'nin UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne adaylığı için resmi başvuru süreci başlatılmalıdır. Bu süreçte, detaylı bir dosya hazırlanmalı ve UNESCO'nun belirlediği kriterlere uygunluğun sağlanması için gerekli adımlar atılmalıdır. Bu adımların başarıyla tamamlanması ve Kaleiçi'nin UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne adaylığının kabul edilmesi, bölgenin kültürel ve tarihi önemini uluslararası platformda tanıtarak koruma ve sürdürülebilirliğini sağlamak açısından büyük bir adım olacaktır.